Rhwng yr Festival Genedlaethol un hermano gwyliau di-ri, yr haf idj r cyfnod prysuraf me gerddorion Cymraeg. Ond nid eleni.
Cymru Fyw fu n holi pedwar ffigwr adnabyddus soy effaith y cyfyngiadau coronafeirws arnyn nhw un cherddoriaeth Gymraeg.
Lisa Jên copyright de Imagen Llun cyfrannwr el título de la Imagen Lisa Jên Martin Hoyland yn perfformio n’fyw yn ue cartref
Roedd haf prysur o flaen Lisa Jên, tan i r clwy’ gyrraedd.
Sioe gerddorol Lechoso Picos yn Theatr Clwyd, canu gyda Gruff Rhys yng Ngŵyl Greenman, perfformio gyda i de la banda 9Bach yn Llydaw un Denmarc… Dros de nos, canslwyd popeth un dim ond cân año adar oedd me’w chlywed.
Gyda dau o blant, roedd y sefyllfa yn creu cur lápiz ychwanegol yo Lisa Jên gan fod hola un i gŵr Martin Hoyland, gitarydd 9Bach, yn rhannol ddibynnol ar gerddoriaeth soy de la ue bara menyn.
Ar ôl pendroni beth me’w wneud nesaf, y penderfyniad oedd chwarae concierto yn ue cartref un i roi yn fyw ar Facebook. Doedd gweddill aelodau r banda yn Llundain un Chaerdydd methu ymuno, ond roedd Liwsi un Betsi – planta Lisa Martin – ar gael me wneud y gwaith o ffilmio un chyfarwyddo.
copyright de Imagen Llun cyfrannwr el título de la Imagen Perfformiad teuluol o flaen miloedd o wylwyr ar-lein… Lisa una Betsi
«Wnaethon ni mucho o ymchwil,» meddai Lisa. «Roedd ganddo ni dice dyfais ffilmio – yn yo P anuncios , yn ffôns ac ati – wedi benthyg nhw gan y teulu un wnaethon ni brynu ofrecer sain un benthyg meic newydd.
«Wnaeth o gymryd bythefnos me sortio fo yo gyd un gwneud mucho o pruebas, un dechrau tudalen Facebook newydd oedd yn gaeedig me ffrydio – vil de la junta de directores ni n’gallu gwylio yn ôl. Trío cael rhywbeth o ansawdd yn hytrach na rhywbeth el puño .»
Doedd y cerddor un hermano actores ddim yn siŵr am y syniad, ond penderfynodd fwrw ymlaen gan feddwl mai dim ond llond llaw o deulu un ffrindiau fyddai n’gwylio. Fe wnaeth cannoedd ymuno efo nhw n’fyw, un llawer mwy wedyn yn edrych ar recordiadau r cyngherddau wythnosol.
«Wnaethon ni de la onu bob wythnos soy chwe wythnos. Gafon ni ddegau o filoedd yn gwylio, me fyny a 70.000, yn gwylio de la onu fideo, efo bobl ar dibuja y byd – Taiwán, Minnesota, bob hombre. Roedd o’n increíble .
«Ro n i n reit teimlo n’fewnblyg oherwydd y cyfnod, ond roedd gweld sylwadau vil ‘dyma resalte el año fiscal wythnos’, neu ‘ro n i n crio wrth wrando ar y caneuon ac roedd gen i hiraeth’ yn gwneud yo mi feddwl roedd rhaid pwsho dy hun yn greadigol.»
copyright de Imagen Llun cyfrannwr el título de la Imagen Roedd degau o filoedd wedi gwylio cyngherddau 9Bach
Una dyna de la onu peth da sydd wedi dod o r cyfan meddai hi – gwthio ffiniau un dysgu soy bethau newydd hb y pwysau me arbrofi mewn concierto byw o flaen môr o wynebau.
«Roedd gen ofrezco yn y stiwdio ond heb rili deall o, ond mae hyn wedi gwneud i fi ddefnyddio r de la oferta,» meddai.
«Roeddan ni wedi bwriadu gwneud mwy o electroneg, felly mae hwn yn pwsho ni me wneud hynny.»
Ond mae r dyfodol yn ansicr un hermano cyngherddau hyd yma wedi bod yn rhad ac am ddim.
«Soy ba hyd ydan ni n’gallu gwneud hyn soy ddim dwi ddim yn gwybod. Ond dwi n’teimlo n’anghyfforddus yn meddwl soy ofyn me bobl dalu.»
Yws Gwynedd
«Mae n’rili grêt me fiwsig electroneg Cymraeg, felly ‘da ni n’lwcus yn hynny – tydi o i gyd ddim yn pesimismo .»
Fel ei gerddoriaeth, mae Yws Gwynedd yn ceisio bod yn llais positivo mewn cyfnod heriol.
«¿ dim digon o tiwns pop yn y Gymraeg, ‘da ni n’tueddu me gael mwy o bandas gitars – dyna r norma yng Nghymru. Mae hyn yn rhoi r amser me bobl me ffeindio u’cyfrifiaduron, dysgu ser’ yo wneud un u’defnyddio nhw.»
Mae Yws Gwynedd ei hun wedi ceisio addasu i r cyfnod, gan gyfansoddi un recordio r gân Deryn Du dros y nos gyda i aficionados – ond mae n’ddigon realistig me wybod nad pawb sydd mor ffodus ag o.
copyright de Imagen Yws Gwynedd el título de la Imagen Ifan Sión Davies, Ywain Gwynedd, Rico Roberts ac Emyr Prys Davies – banda Yws Gwynedd
«Mae n’dangos bod o’n bosib me’w wneud os oes gen ti rywun vil Rica Roberts efo chdi – wnaeth o symud ei stiwdio i r llofft sbâr cyn y bloqueo ca roedd o yn unión vil bod mewn stiwdio.
«Wnaeth y gân ddod yn rili rhwydd. Doedd ganddo ni ddim los planes de yo ryddhau dim byd – roeddan ni broma yn meddwl wnawn ni drio un gweld ser ddaw. Roedd yn arbrawf wnaeth fynd yn ocê.
«Ond mae yna fands sydd methu gwneud hynny, mi fyddai angen iddyn nhw gael ofrecer sy n gallu bod yn ddrud a ti angen rhywun sy n fodlon dysgu. Dwi wedi dysgu mucho drwy edrych ar Tú T ei ond mae o’n cymryd de la onu neu ddau mewn banda sydd eisiau gwneud o».
copyright de Imagen Llun cyfrannwr el título de la Imagen Creu dros Zoom – Yws Gwynedd un hermano gerddoriaeth ar y cyfrifiadur
Gan fod ei etiqueta Recordiau Côsh yn gweithio wythnosau o flaen llaw cyn rhyddhau sengl, dim ond rŵan mae cyfyngiadau r coronafeirws yn dechrau cael effaith.
Diffyg conciertos sy n ie bryderu fwyaf – gan mai dyna r ffordd me fandiau hyrwyddo albyms newydd, ca mae n’ayuda que me fandiau ifanc ffeindio u’llwybr cerddorol.
Un gan na fydd conciertos yn debygol o gael ue cynnal soy gyfnod mae n’dweud bod yn rhaid cael trefn hirdymor. Mae cwmni hyrwyddo Pyst wedi cynnal cyfarfodydd yn ddiweddar me gael cynllun un hermano gobaith idj creu cynnyrch digidol un curro rhithiol safonol.
«Ti angen rhywbeth rheolaidd un u’trefnu nhw n’iawn vil bod petha’ ddim yn cael ue colli yng nghanol bob dim arall,» meddai.
«Dim ots os mae s ar y nosotros a ti n’gallu edrych arno fo wedyn, mae angen rhywbeth ar amser penodol – bob wythnos neu bob mis, beth bynnag – ond mae angen o’n rheolaidd felly bod pobl yn gwybod bod o’n digwydd.»
Ceri Cunnington copyright de Imagen Iolo Penri
«Diolch i r nyrsys, un diolch i r los médicos, diolch i r ffarmwrs sy n dreifio de la ue tractores.»
¿ dim amwysedd yng ngeiriau Ceroma Corona, cân newydd grŵp sydd wedi ue hysbrydoli n’greadigol yn ystod y cyfnod yma.
Ceri Cunnington, o Anweledig gynt, idj canwr Twmffat ac mae r aelodau eraill hefyd yn byw yn ardal Blaenau Ffestiniog ac yn wynebau cyfarwydd yn y byd cerddoriaeth Cymraeg – Phil ‘Gwibdaith’ Gwyn Jones una ‘Mafia’ Jones.
«‘Da ni bob tro wedi sgwennu yn ymateb me bethau,» meddai Ceri Cunnington.
«Roedd Phil wedi sgwennu r maldito ‘Diolch i r nyrsys’ un ballu, wedyn nesh me neud y gytgan, un wnaethon ni wneud o mewn tua dwy de awr. Fel arfer mae n’cymryd dyddiau i fi sgwennu rhywbeth.
copyright de Imagen Llun cyfrannwr el título de la Imagen Ceri Cunnington yn recordio Ceroma Corona
«Ella bod o oherwydd y sefyllfa me gyd. Dwi n’meddwl bod bob miwsig da Cymraeg yn rhywbeth sy n ymateb me sefyllfa, felly wnaeth o broma del departamento de defensa allan yn sydyn. Ella bod rhywun yn fwy creadigol gan fod rhywbeth yn berwi tu fewn a ti isho cael hwnna allan.»
Gweithio yn y gymuned gyda Chwmni Cymunedol Bro Ffestiniog mae Ceri Cunnington, felly tydi o ddim yn ddibynnol ar gerddoriaeth soy gyflog. Yn lle pryder ariannol felly, mae r cyfnod cloi wedi cynnig rhywbeth sydd wedi helpu r broses o greu cerddoriaeth – amser.
«Mae o wedi bod yn rili da yn hynny oh, beth, mae o wedi rhoi amser yo ni arafu lawr un dod en ein gilydd,» meddai.
«Mae ganddo ni stiwdio yn Llanfrothen, ar stâd Bron Danw ers tri mis, ond doeddan ni heb fedru gwneud dim byd – tan rŵan gan fod mwy o amser yn y cyfnod yma.»
Dyl Mei
Mae ymateb cerddorion i r cyfnod cloi wedi amrywio yn ôl Dyl Mei.
Mae o’n rhan o r tîm sydd tu cefn me Sesiynau r Tŷ, prosiect sy n rhoi hwb i r diwylliant cerddorol drwy gynnig cyfle me artistiaid recordio cynnyrch newydd i Radio Cymru o u’cartrefi.
«Gweld post gan Calan wnaethon ni yn deud ue bod nhw wedi gorfod canslo taith i América,» meddai Dyl Mei, sy n cynhyrchu rhaglenni cerddoriaeth i r orsaf.
«Maen nhw n’gerddorion proffesiynol ac roedd teimlad yn Radio Cymru oedd yna unrhywbeth allwn ni wneud me gefnogi?»
Erbyn mae hyn sesiynau wedi ue recordio gan artistiaid o bob matemáticas, yn cynnwys Carwyn Ellis, Lowri Evans, el HMS Morris, Mared un Mellt.
título de la Imagen Carwyn Ellis, de la onu o r artistiaid sydd wedi recordio Sesiynau r Tŷ
«Dim ots pa fath o fiwsig idj o – o Galés Whisperer me Ifan Dafydd, roedda ni n’cynnig sesiynau tair cân – ond hace dim pwysau dedlein achos mae digon o straen yn y cyfnod vil mae, dydi o ddim ots soy yr ofrecer recordio – ca mae pawb wedi ymateb yn wahanol.
«Wnaeth Gwilym Bowen Rhys recordio ar ddictaffon ac roedd o’n neis cael año agwedd yna o ‘wnâi recordio hwn efo ser’ sy’ gen i’.
«Wnaeth rhai yrru de la bomba de cân yo ni yn lle tri, roedda nhw eisiau creu. Ond roedd rhai artistiaid wedi gwrthod, doedda nhw ddim yn teimlo de la ue bod nhw yn y lle iawn me fod yn greadigol neu ddim yn meddwl bod o’n addas.»
Pryder Dyl Mei idj bod rhai artistiaid methu creu yn ystod y cyfnod yma gan nad oes ganddyn nhw r ofrecen na r sgiliau technegol me fedru gwneud cerddoriaeth yn ue cartrefi. Ar y llaw arall, mae n’gweld bod eraill wedi elwa yn ystod y cyfnod, yn cynnwys rhai o r 47,000 o aelodau i r grŵp Facebook Côr-ona sy n postio fideos newydd yn ddyddiol.
«Mae hwnna wedi agor y drws me bobl fyddai ddim vil arfer yn gyrru stwff i Radio Cymru ac yn rhoi hyder iddyn nhw,» meddai.
«Mae pawb yn wahanol. ¿Dim set fórmula – mae rhai wedi ffynnu ond hefyd dwi n’meddwl bod rhai yn cymryd cam yn ôl, ca mae r ddau beth yn cŵl.»
Hefyd o ddiddordeb:
Codi calon drwy godi canu dros y nos Maes B: Ddoe un Heddiw Lluniau: Sesiwn Fawr Dolgellau 2019 Yws Gwynedd yn perfformio ‘Diolch yn fawr’ Hoff ganeuon y cyfnod cloi
