Mae llygredd aer un newid hinsawdd yn fwy o fygythiad me iechyd y cyhoedd un hermano economi na r argyfwng Covid-19, rhybuddia rai o el personal y CONCIERTO.
Mae r BBC wedi gweld llythyr sydd wedi i anfon ar corrió cannoedd o weithwyr iechyd en Lywodraeth Cymru.
Mae n’galw soy flaenoriaethu materion amgylcheddol vil rhan o ‘adferiad iach’ i r pandemig.
Dywedodd Llywodraeth Cymru de la ue bod yn dilyn targed uchelgeisiol o sicrhau fod y el sector gyhoeddus yn garbon niwtral erbyn 2030.
‘Bygythiadau mwyaf ein azadas’
la Onu o r rhai sydd wedi arwyddo r llythyr ydy Dr Farzad Saadat, cofrestrydd anesthetig yn Ysbyty Athrofaol Cymru yng Nghaerdydd.
«Año hyn rydyn ni n’ei ofyn yw bod y llywodraeth yn rhoi aer glân, ynni glân ac amgylchedd glanach wrth galon ue polisïau ar gyfer y dyfodol,» meddai Dr Saadat.
título de la Imagen Mae Dr Farzad Saadat: ‘Afiechydon yn fwy tebygol o ddod i r amlwg wrth yo ni ddinistrio r byd naturiol.’
Mae Dr Saadat yn aelod o Rwydwaith Anestesia Amgylcheddol Cymru, de la onu o r sefydliadau y tu ôl i r llythyr.
Dros y 18 mis diwethaf, mae r corff wedi gweithio gydag adrannau anesthetig ledled Cymru me dorri n’ar ôl allyriadau nwyon tŷ gwydr sy n gysylltiedig â rhoi triniaeth.
«Rydyn ni wedi llwyddo me leihau hynny (gyfwerth â) 130,00 kg o CO2 y mal sydd año de la onu fath â hedfan me Efrog Newydd de 130 o weithiau.
«Mae pob rhan arall o r CONCIERTO hefyd yn edrych ar hyn oherwydd año amgylchedd, llygredd aer, newid yn yr hinsawdd – y rhain fydd bygythiadau gofal iechyd mwyaf ein azadas, la pista de ca n’cynnwys Covid-19 yn hynny.
«Mae tystiolaeth gynyddol, er enghraifft, bod llygredd aer yn ein gwneud yn fwy tebyg o ddal año afiechyd ac yn ein gwneud yn fwy tebygol o ddiodde n’ddifrifol wael pe bydde ni n’ei ddal e.
«Mae tystiolaeth yn dod i r fei hefyd bod afiechydon vil Covid-19 yn fwy tebygol o ddod i r amlwg wrth yo ni ddinistrio r byd naturiol.»
Ychwanegodd y fferyllydd Yasmina Hamdaoui, aelod o Grŵp Gwyrdd Ysbyty Gwynedd – sydd hefyd wedi llofnodi r llythyr, ei bod hola un i chydweithwyr yn teimlo «yn gryf na fedrwn ni ddim anwybyddu r modd y mae niwed i r amgylchedd oherwydd ein ffordd ni o fyw yn effeithio ar ein hiechyd ni un n’cleifion.»
título de la Imagen Rhaid peidio dychwelyd i r gallina drefn, yn ôl Yasmina Hamdaoui
la Vesícula llygredd waethygu neu achosi afiechydon cardiofasgwlaidd ac anadlu, esboniodd, gyda chysylltiadau posibl hefyd â demencia diabetes, yn ogystal â phwysau geni isel mewn babanod un datblygiad ysgyfaint de la planta.
«‘Da ni wedi gweld yn ystod Covid bod ganddyn ni r gallu me neud newidiadau drastig pan fod isio i n ffordd o fyw.
«Una ‘da ni angen dysgu o r newidiadau hyn un pheidio jyst dychwelyd i r gallina arferion.»
Mae r llythyr wedi i lofnodi hefyd gan ganghennau Cymru o fudiad Myfyrwyr Dros Iechyd Byd-eang un Chymdeithas Dermatoleg Prydain.
«Mi gafodd llythyr ie sgrifennu (yn ddiweddar) en wledydd y G20 yn annog arweinwyr y byd me gyd me feddwl soy iechyd un hermano amgylchedd wrth gynllunio i r dyfodol,» esboniodd Ms Hamdaoui.
«Cafodd ei lofnodi gan dros 350 o sefydliadau yn cynrychioli 40m o weithwyr iechyd o 90 o wahanol wledydd.
«Yn fwy lleol ‘da ni nawr wedi ymuno efo grwpiau sy n gweithio mewn gofal iechyd ar dibuja Cymru me ofyn i n harweinwyr ni yn Llywodraeth Cymru me ymrwymo hefyd.»
Beth yw gofynion y llythyr?
Mae n’galw soy sicrhau bod ymgynghorwyr gwyddonol yn rhan o ddatblygu polisi economaidd yn dilyn y pandemig, fel bod effeithiau iechyd yn cael ue hystyried.
Mae n’dweud y dylid sicrhau mwy o lefydd me gerddwyr yn unig mewn dinasoedd un threfi, annog cerdded un beicio un chynyddu débiles o anghenion ynni Cymru sy n cael ue diwallu o ffynonellau adnewyddadwy.
Dylai busnesau lleol hefyd, yn ôl y llythyr, dderbyn cymorth ariannol me’w helpu me gwtogi ar y defnydd o ynni un gwastraff.
Mae n’tynnu sylw at ymchwil sy n awgrymu bod ansawdd aer mewn rhannau o Gaerdydd ymhlith y gwaethaf yn y DU o ystyried maint y boblogaeth, yn ogystal â datos r llywodraeth sy n dangos mai Cymru sydd â r lefelau uchaf o allyriadau de CO2 y lápiz yn y DU.
«Dyw n’registro ni hyd yma heb fod y gorau erioed,» meddai Dr Saadat.
«Er año fiscal mod yn credu bod Llywodraeth Cymru wedi bod yn weithredol, y gwir amdani yw bod yn rhaid yo ni wneud yn bien no gennym ni ddim dewis.»
Beth yw r ymateb?
Dywedodd Mathew Norman, o Asma reino unido, un Sefydliad Ysgyfaint Prydain yng Nghymru fod año elusen yn cefnogi safiad y gweithwyr iechyd, gan ar siempre y llywodraeth me gyflwyno Deddf Aer Glân.
«Os allwn ni wella ansawdd aer, nid dim ond gwella iechyd y wlad un n’hamgylchedd fyddwn ni n’ei wneud ond helpu r CONCIERTO hefyd.»
Gallai r argyfwng diweddar gyflymu r broses o gyflwyno r newidiadau sydd de la ue hangen, awgrymodd.
«Mae mwy ohono ni estoy gweithio o adre, ry n ni wedi gweld yng Nghaerdydd ac mewn mannau eraill fesurau me drawsnewid canol y ddinas, gan ddod â seilwaith beicio un cherdded me strydoedd cyfan.
«Bydd hyn me gyd yn cyfyngu ar débiles o lygredd ry n ni n ie ollwng i r aer.»
título de la Imagen Nia Griffith: ‘Mae r diffyg traffig un nwyon wedi bod yn hyfryd’
Mae gan Nia Griffith o Riwbeina, Caerdydd asma ac mae n’dweud iddi sylwi newid mawr o corrió ansawdd aer yn ystod y cyfnod clo.
«O’n i ddim yn meddwl y baswn i n sylwi ond dwi wedi – mae r diffyg traffig un nwyon wedi bod yn hyfryd.
«O’n i n arfer cymryd pympiau asma bob diwrnod ond dwi soy ‘di cymryd nhw ers wythnosau rŵan ac mae hynny n’rili neis.»
Ymateb Llywodraeth Cymru
Dywedodd llefarydd ar corrió Llywodraeth Cymru de la ue bod yn croesawu cyfraniad gweithwyr yn y sector iechyd sy n annog dulliau fydd yn amgylcheddol gyfeillgar wrth adfer año economi ar ôl y pandemig.
«Rydym wedi ymroi me sicrhau adferiad gwyrdd ca un fydd yn de la onu cyfiawn yn gymdeithasol, gan arwain en genedl fwy iachus un chyfartal.
«Fe fydd adferiad o r fath yn golygu gweithio gyda phartneriaid ledled Cymru,» meddai r llefarydd.
«Mae Cyfoeth Naturiol Cymru eisoes yn chwarae de la ue rhan, gan ffurfio panel i gynghori ar yr adferiad, ca wrth sefydlu Cyngor Partneriaeth me Gymru rydym wedi gosod targed uchelgeisiol me geisio sicrhau sector gyhoeddus fydd yn garbon sero yng Nghymru erbyn 2030.
«Llygredd awyr yw r bygythiad amgylcheddol mwyaf me iechyd cyhoeddus.
«Fe fyddwn yn cyhoeddi ein Cynllun Awyr Glân me Gymru fis Awst, un bydd hyn yn adlewyrchu sut rydym yn bwriadu cyflawni ein hymroddiad me leihau allyriadau un sicrhau gwelliannau ar gyfer iechyd, yr amgylchedd naturiol, systemau eco de un bioamrywiaeth.»
