Mae r gwrthbleidiau yn galw soy ymchwiliad annibynnol ynghylch sut y mae Llywodraeth Cymru wedi delio â phandemig Covid-19 i adrodd ei ganfyddiadau cyn etholiad y Senedd yn 2021.
Mae r Ceidwadwyr Cymreig yn dweud fod año amseru n’bwysig fel y la vesícula gweinidogion «gael ue dwyn me gyfrif» gan y cyhoedd.
Oherwydd cyfyngiadau amser, mae Plaid Cymru un Phlaid Brexit ond yn galw soy adroddiad dros dro cyn y bleidlais ym mis Mai nesaf.
Mae Llywodraeth Cymru wedi cael cais soy sylw.
Nid yw Llywodraeth Cymru yn gwneud unrhyw ymrwymiad o corrió strwythur nac amserlen unrhyw ymholiad posib.
Ond mae r prif weinidog eisoes wedi cefnogi r egwyddor o sefydlu «ymchwiliad cyhoeddus annibynnol».
Ar 20 Mai, mewn ymateb me gwestiwn gan arweinydd Plaid Cymru Adán Precio, dywedodd Marca Drakeford: «Ni allaf ragweld pryd fydd hynny, ond año egwyddor y mae Mr Precio wedi i hamlinellu – pista n’hapus iawn me gadarnhau el año fiscal nghefnogaeth i r egwyddor honno.»
copyright de Imagen el título de la Imagen Mae Marca Drakeford wedi cytuno i r egwyddor o gynnal ymchwiliad
Mae r ddadl dan arweiniad y Ceidwadwyr Cymreig mewn cyfarfod digidol o r Senedd ddydd Mercher yn ymgais me sicrhau ymrwymiadau pellach gan Lywodraeth Cymru ar fanylion unrhyw ymchwiliad yn y dyfodol.
Mae r Torïaid yn galw soy «ymchwiliad annibynnol dan arweiniad barnwr wedi i benodi gan Senedd Cymru… me gael ei gychwyn ar ddyddiad priodol, pan fydd y pandemig dan reolaeth, ca yo ddod i ben cyn etholiad nesaf Senedd Cymru».
Dywedodd Paul Davies, arweinydd y blaid yn y Senedd: «Mae n’hanfodol bod año ymchwiliad hwn yn agored ac yn dryloyw, ca yn gwbl annibynnol o Lywodraeth Cymru me sicrhau hyder y cyhoedd yn y broses.
«Rhaid cyhoeddi canfyddiadau allweddol unrhyw ymchwiliad cyn gynted ag sy n ymarferol bosibl, cyn etholiad nesaf Senedd Cymru, vil y gellir dwyn y gweinidogion hynny sy n gyfrifol soy ymateb Llywodraeth Cymru i r argyfwng me gyfrif.
«Y peth olaf sydd ei angen arnom yw ymholiad un reolir gan wleidyddion sy n llusgo ymlaen soy flynyddoedd.»
Galw soy «ddechrau nawr’
Dywedodd Mandy Jones o Blaid Brexit fod yn rhaid i r ymchwiliad «gael ei arwain un i benodi gan y Senedd» ca nad yw r blaid yn «cefnogi ymgais Llywodraeth Cymru me reoli r ymchwiliad».
Mae Plaid Cymru wedi galw ers tro am ymchwiliad cyhoeddus me ddechrau ar unwaith vil y gellir dysgu gwersi «yo lywio ymatebion gwell yn y dyfodol ac er mwyn gwella r broses o wneud penderfyniadau».
Dywedodd arweinydd y blaid, Adán Precio COMO: «Dylai r broses o sefydlu ymchwiliad annibynnol dan arweiniad barnwr me ymdriniaeth Llywodraeth Cymru o argyfwng coronafeirws ddechrau nawr, gydag adroddiad cychwynnol ar ie ganfyddiadau me’w gyflwyno cyn etholiadau Senedd y flwyddyn nesaf.
«Dylai ymchwiliad i r modd y gwnaeth Llywodraeth San Steffan ymdrin â phandemig Covid-19 hefyd fod yn rhedeg ochr yn ochr ag unrhyw ymchwiliad yng Nghymru.»
título de la Imagen «Rhaid cyhoeddi canfyddiadau allweddol unrhyw ymchwiliad cyn gynted ag sy n ymarferol bosibl,» meddai Paul Davies
Er ue bod yn cefnogi r syniad cyffredinol o ymchwiliad cyhoeddus, byddai newidiadau arfaethedig Llywodraeth Lafur Cymru i r cynnig gerbron y Senedd ddydd Mercher yn dileu unrhyw ymrwymiad iddo gael ei arwain gan farnwr wedi i benodi gan y Senedd, un i fod yn cael ei gwblhau cyn etholiad y Senedd yn 2021.
Mae adroddiad un gomisiynwyd gan Blaid Cymru me ymdriniaeth Llywodraeth Cymru o r pandemig wedi dod i r casgliad «ei bod yn rhy gynnar me ddeall yn iawn effaith año holl benderfyniadau un wnaed hyd yma, ond mae n’amlwg hefyd bod rhai penderfyniadau wedi arwain en effeithiau niweidiol ar bobl un u’cymunedau yng Nghymru».
Cymru wedi ‘colli cyfle’
Dywedodd Dr Camilla Ducker, meddyg teulu ac ymgynghorydd me Sefydliad Iechyd y Byd: «Roedd y penderfyniad i roi r gorau me brofi ac olrhain cymunedol wedi mynd yn groes i r neges ‘profi, profi, profi’, sef neges gyson Sefydliad Iechyd y Byd ar y pryd.
«Trwy roi r gorau me brofi ac olrhain cymunedol ar gyfer Covid-19, fe gollodd Cymru r gallu me ddeall y lledaeniad un hermano gallu me’w reoli.
«Fe ddylid ystyried y materion yma wrth me gynlluniau gael ue gwneud ar gyfer y camau nesaf wrth ymateb me Covid-19, gan gynnwys ceisio lliniaru r risg real o ail no s achosion.»
CANLLAW: Beth yw r newidiadau i r cyfyngiadau? AMSERLEN: Effaith haint coronafeirws yng Nghymru IECHYD MEDDWL: Consejos gan Dr Ioan Rees DYSGU: Sut i gadw r planta yn brysur gartref
